Op de rondweg pronkt een schaap op een billboard. Het heeft een VR-bril op, in de glazen ervan reflecteert de Vituskerk en de televisietoren. Verder draagt het een feesthoedje met de tekst: ‘600 Hilversum’.
Hoera! Hilversum bestaat zeshonderd jaar. Maar waarom een schaap op de poster? Het dringt langzaam tot me door: in de Middeleeuwen was deze plek natuurlijk puur heidegrond en graasden er vooral schapen. Op 4 maart 1424 geeft Jan van Beieren Hilversum een eigen ‘gerecht’, oftewel een eigen rechtbank. En daarmee wordt het schapengraasgebied in het Gooi een écht dorp.
Hilversum in zwart-wit
In het kader van het jubileumjaar heeft de Hilversumse historische kring Albertus Perk een film gemaakt: ‘Hilversum in zwart-wit 1924-1974’. Het is een regelrechte hit in het Filmtheater; meerdere keren per dag vertoond en iedere keer stijf uitverkocht. Ik ben geen geboren Hilversummer, maar woon er toch al dertig jaar, dus het is ook voor mij interessant om de lokale geschiedenis te zien.
De film begint met de festiviteiten rondom Hilversum 500 jaar. Koningin Wilhelmina en prinses Juliana brengen een bezoek aan de stad. Het zijn de oudste bewegende beelden van Hilversum. Vanaf het balkon van het stadhuis op de Brink (nu Museum Hilversum) nemen ze een defilé af. Daarna maakt het gezelschap een rijtoer door de stad. In zo’n prachtige oude auto, een halfopen voertuig. Ze zijn uitgedost met enorme hoeden en bloemstukken. Prachtig is de politieagent die op de fiets probeert de rijdende auto’s bij te houden.
In een uur zie je hoe Hilversum van een dorpje uitgroeit naar een stad met honderdduizend inwoners, mede door de omroepen die zich hier vestigen. Er is aandacht voor de opening van het nieuwe raadhuis, ontworpen door de Hilversumse architect Dudok. De grote tv-studio’s die in gebruik worden genomen.
Oude zwembad
Het publiek reageert enthousiast op het oude zwembad in de Kapelstraat, dat Olympische zwemsters (Nel van Vliet en Mary Kok) heeft voortgebracht. Mede omdat ze hun oude zweminstructeur Jan Stender herkennen die de meisjes onder zijn hoede heeft. De man naast me herinnert zich nog zijn bulderende stem. Hij was bang voor deze ‘zwembeul’, zoals hij zelf zegt.
Ook andere sporten komen voorbij: het paardendrafcentrum en de wielrenners op de houten wielerbaan in het Sportpark. Voor de oorlog was het onzedig dat zwetende mannen zich in korte broek op de openbare weg begaven. Het leidt tot gegniffel bij het publiek.
De diverse fragmenten zijn afkomstig uit het Polygoonjournaal en amateurbeelden. De makers zijn aanwezig voor een Q&A en op de vraag hoe de film tot stand is gekomen vertellen ze dat ze zich dagen hebben opgesloten in de kelder van Beeld en Geluid. Ze komen in het archief veel oude beelden van Hilversum tegen, maar de omroepen vragen 250 euro per fragment en daar is geen geld voor. Het zorgt voor algemene verontwaardiging in de zaal. Die beelden van de publieke omroepen zijn immers tot stand gekomen van hun belastinggeld; het is een schande om daar nogmaals geld voor te vragen.
Woningbouw
Opmerkelijk om te constateren is dat bepaalde problemen waar Hilversum nu mee te maken heeft, ook in vroegere jaren voorkwamen. Zware regenval waardoor het riool het water niet kan afvoeren, en de net in gebruik genomen Beatrixtunnel volledig onder water komt te staan. En de irritatie vanwege de drukte rondom het station en het wachten voor de spoorbomen. Of de woningnood. Het plan om De Meent te gebruiken voor woningbouw, wordt teruggefloten door de provincie. Er mag niet gebouwd worden terwijl de burgervader aangeeft dat de nood (mede door verkrotting van woningen) groot is. De woningen komen er uiteindelijk toch, evenals de nieuwbouw in Kerkelanden, waarvan we de eerste boomaanplant zien. Sowieso zie je dat Hilversum een echt groene stad is. Veel mensen praten terecht van een dorp, want officieel heeft Hilversum nooit stadsrechten gekregen.
Je kan je afvragen waarom de makers alleen de eerste vijftig jaar documenteren. Ze geven aan dat in de jaren 70 de fragmenten overgaan op kleur. Tja, dat is natuurlijk een drogreden als je het Hilversum in zwart-wit wilt noemen kan je ook de kleur uit de filmpjes trekken en zo naar zwart-wit brengen.
Niet te min is de film een groot succes, dus wie weet komt er als afsluiting van het feestjaar toch nog een vervolg over de afgelopen vijftig jaar. #600jaarHilversum