De laatste weken is er veel aandacht op tv voor het zeventigjarig bestaan van de Nederlandse televisie. Veel oude, nostalgische fragmenten komen voorbij. Mensen vertellen waarom beelden indruk hebben gemaakt, of welke herinnering ze erbij hebben. Hier mijn bijdrage. Televisie heeft altijd een magische aantrekkingskracht op mij gehad. Als klein jongetje lig ik bij de buren over de heg naar dat bewegende beeld te kijken. Thuis hebben we eerst geen tv, de grote toppers als ‘Swiebertje’ en ‘Zeskamp’ kijken we op zaterdagavond bij familie of mijn oma. In 1970 krijgen we onze eigen zwart-wit televisie. Kunnen we eindelijk ‘Een van de acht’ thuis kijken.
Televisie brengt de wereld dichterbij, de wereld is er kleiner door geworden. Anekdotisch is het feit dat mijn moeder die niet zo tv-minded is, want er verschijnt veel bloot en kattengejank op de buis, in haar laatste jaren veel naar het medium heeft gekeken. Als je haar ’s avonds belt hoe het met haar gaat, moet ik wel het nieuws van die dag hebben gevolgd anders weet ik niet waar ze het over heeft. Ze constateert dat het einde der tijden niet lang meer kan duren, want ‘kijk maar eens naar al die berichten over oorlogen, aardbevingen en overstromingen.’ Ik probeer dat idee wat af te vlakken door haar te zeggen dat je door de moderne media nu meteen op de hoogte bent van alles wat er op de wereld gebeurt en dat ze vroeger altijd druk bezig was en geen idee had wat er verder nog speelde, maar dat natuurrampen en oorlogsgeweld ook toen aan de orde van de dag waren. Ze blijft echter bij haar mening.
De wereld komt wel heel erg dichtbij op het moment dat je eigen dorp drie wekenlang het wereldnieuws bepaald, ten tijde van het gijzelingsdrama van de school in Bovensmilde. Dat is toch wel een heel erg bijzondere ervaring. Zeker als je jezelf dan ook nog door het beeld ziet lopen.
Het docudrama ‘Hoera een homo!?’ heeft erg veel indruk op me gemaakt. Ik weet nog dat de driedelige serie in oktober 1978 door de IKON werd uitgezonden. Ik denk: hé maar dat gaat over mij, ik kan nu benoemen wat er met mij aan de hand is. De serie gaat over een homoseksuele onderwijzer in een plattelandsgemeente. Hij werkt met een voorlopige aanstelling aan een christelijke basisschool. Tijdens een ouderavond wordt gediscussieerd over de vraag of hij mag blijven, nadat het dorp in opstand is gekomen omdat hij met zijn vriend heeft gedanst op het feest van de sportvereniging. Alle denkbare argumenten en veel gehoorde vooroordelen tegen homoseksualiteit worden door de ouders te berde gebracht. De cast bestaat uit amateurs, zo brengt de regisseur meer authenticiteit in het verhaal, want de acteurs zijn zelf ervaringsdeskundigen. De serie snijdt een gevoelig onderwerp aan; homo’s zijn anno 1978 verre van geaccepteerd en worden veelal gezien als slachtoffer en zielige mensen.
Bij het kijken naar het programma krijg ik het warm. Geboeid volg ik de discussie. Dit ben ik en het geeft me geen goed gevoel. Het loopt slecht met je af als je zo bent! Ik zit met rode oortjes te kijken. Voor het eerst iets over homoseksualiteit op de televisie waarbij het niet om de stereotypetjes als Albert Mol in ‘Wie van de drie’ gaat. Het geboeid kijken wordt ruw onderbroken door mijn moeder die net klaar is met de afwas. Ze reageert fel en zegt dat er een knop op de televisie zit, waarbij ze de daad bij het woord voegt en resoluut de televisie uit zet. Ze hoeft deze smerigheid niet te zien!
Ik hoop dat ik het vervolg van de serie de volgende week wel zal kunnen zien. Mijn herinnering laat me in de steek of dat ook gelukt is.
Via de serie ‘Hoera, een homo!?’ biedt televisie mij een referentiekader. Ik kan mij spiegelen aan anderen die ook zó zijn. Dit is een serie voor mij gemaakt, die me optilt en verbindt met iets wat er altijd is geweest en waar ik bij hoor. Als je in de provincie verder geen homo’s tegenkomt (voor mijn idee) is dat een begin.
De IKON doet wel meer baanbrekend werk in die jaren door allerlei taboes bespreekbaar te maken. Televisie niet alleen als ontspanning en amusement maar ook als breekijzer om discussie op te wekken. Als vinger aan de pols. Zo is televisie een medium dat diep indringt in en invloed uitoefent op wat mensen zelf denken, voelen en geloven.