Bartje

Als ik voor het slapengaan nog even mijn mail check, lees ik op de opstartpagina dat acteur Jan Krol, na een kort ziekbed, overleden is. Hij is bekend van de hoofdrol in de serie ‘Bartje’.

Je schrikt, zo jong nog, maar je bent ook meteen terug in je jeugd, in de jaren ’70 toen de tv-serie werd uitgezonden. Bartje, gebaseerd op de populaire boeken van Anne de Vries, speelde zich af op het Drentse platteland. De provincie waar ik geboren ben.

Bartje groeide op in een straatarm landarbeidersgezin. Tegen het decor van de twintiger jaren van de vorige eeuw speelt zijn kwajongensachtige leven zich af, met als kernthema zijn grote dromen die verder reiken dan het platteland. ‘Ik bid niet veur bruune bonen,’ was de lijfspreuk van het aandoenlijke jochie.

Ik kan de verleiding niet weerstaan om te kijken of ik op YouTube nog fragmenten van de zevendelige televisieserie die Willy van Hemert over het gezin Bartels maakte, kan vinden.

In de Drents en Asser Courant stond toendertijd een advertentie omdat Van Hemert met amateurs wilde werken en dus acteurs uit de provincie zocht. Het zorgde best wel voor commotie, want zo ineens stond Drenthe in the picture. De negenjarige Krol werd uitgekozen om Bartje te spelen, wat hij dansend op zijn klompen met verve deed.

Allemaal pure nostalgie. We zaten voor de buis, dit wilden we niet missen. Voor mijn ouders ook bijzonder, ja zo was het en zo ging het eraan toe. Al weet ik ook nog wel dat mijn moeder fronsend keek hoe Jantje Weurding die de moeder van Bartje speelde, haar blote borst tevoorschijn haalde om haar ‘poppie’ te voeden. https://youtu.be/BAOJVkJJXtQ

Als je met de ogen van nu terugkijkt is het een totaal andere tv-beleving; best wel traag. Het verhaal van Bartje wordt letterlijk door een voice-over vertelt en met scenes aangevuld. Voor die tijd wellicht revolutionair. En ik zie ook opmerkelijke experimenten. Soms neemt de camera het standpunt van Bartje in, als hij door zijn vader van tafel wordt gesleurd en het huis uit wordt gezet, omdat hij weigert voor de bruine bonen te bidden of als hij met de ‘klabatse’ voor de broek krijgt.

Nog niet zolang geleden zond RTV Drenthe een documentaire uit waarin Bartje (Jan Krol), oudere zus Lammechien (Ina Dekker) en de stotterende broer Arie (Hans Jalving) vertellen hoe ze de opnamen hebben ervaren, en wat dat met hun leven deed. Waarbij ook beelden te zien zijn van de reünie 50 jaar na dato. https://youtu.be/IdpUSUcBrfA

Wat ik me niet herinnerde was dat in de laatste twee afleveringen Bartje door een oudere acteur (Jaap Schadenberg) werd gespeeld. Het iconische beeld van het jongetje met de blonde kuif dat door zijn moeder ‘gluuperdie’ werd genoemd, staat op mijn netvlies gegrift. Dat zal Jan Krol alias Bartje ook – zeker in de eerste jaren nadat de serie was uitgezonden – hebben achtervolgt. #bartje