Deze week is de uitgestelde en extra lange Boekenweek. Het thema is ‘De eerste liefde’. Een onderwerp dat uitnodigt om meteen in de pen te klimmen. Vaak zijn dit soort liefdes eenzijdig en geheim. De begeerde weet nergens van. In mijn geval in ieder geval wel en wellicht is het beter dat dit ook zo blijft. Hij schrikt zich namelijk een hoedje dat weet ik wel zeker.
Zo hopelijk is met deze uitspraak jouw nieuwsgierigheid gewekt. Want dat is waar het bij het schrijven van boeken omgaat. Potentiële lezers nieuwsgierig maken. Jouw verhaal binnenzuigen, in die mate dat ze door willen lezen, het niet kunnen wegleggen omdat ze willen weten hoe dit afloopt. En als je goed schrijft denken ze met je hoofdpersonages mee: was dit nu wel zo handig om te doen?
Ik verkeer in de gelukkige omstandigheid dat ik (beginnende) schrijvers mag helpen in hun ‘strijd’ om hun fictie of non-fictie, levensverhaal of pure fantasie op papier te krijgen en dan ook zo dat hun raison d’etre voor een breder publiek leesbaar is.
De ene leerling heeft er meer moeite mee om de flow van het schrijven te vinden dan de ander. Soms vloeit het verhaal in een constante stroom uit hun pen en heb ik moeite om ze bij te houden. Want je wil als schrijver natuurlijk zo snel mogelijk weten wat jouw schrijfcoach ervan vindt. Anderen hikken wat langer tegen een eerste hoofdstuk aan, ook geen probleem. De kunst is dat de puzzelstukjes uiteindelijk op een voor iedereen begrijpelijke manier in elkaar vallen. Het gaat allemaal om de reden waarom wil je schrijven en je hersenspinsels wereldkundig wilt maken.
Mijn taak is het om de diamant te poetsen, zodat hij uiteindelijk gaat glanzen. Daarbij probeer ik zoveel mogelijk in de geest van de schrijver te blijven. Schrijft iemand in lange zinnen dan heb ik snel de neiging om erin te gaan kappen en eerder een punt te zetten. Maar een goede graadmeter is hoe mensen in het dagelijks leven spreken. De intimi herkennen de schrijver als ze zijn of haar werk lezen: dit is zo wie jij bent, is vaak de reactie achteraf.
Er zijn bekende valkuilen. Zo ineens in een andere tijd gaan schrijven, of van perspectief wisselen en in het hoofd van iemand kruipen die niet de verteller van het verhaal is. O, kan dat niet? is vaak de reactie. Nee, jij kunt niet weten wat een ander denkt, tenzij diegene dat tegen je vertelt. Anderen gooien een emmer leeg en willen direct te veel met de lezer delen zodat die door de bomen het bos niet meer ziet en het boek weglegt, wat uiteindelijk niet de bedoeling is van al dat werk dat je erin hebt gestoken. Doseren en plot en spanning opbouwen is de truc. Geef de lezer de mogelijkheid om zich het hoofdpersonage eigen te maken en te kunnen meedenken of de stappen die er in het verhaal worden gezet, logisch zijn of niet. Heel belangrijk: prikkel de verbeelding van de lezer.
Schrijfcoach zijn is een leuk beroep. Je helpt mensen woorden te vinden, uiting te geven aan wat hen ten diepste bezielt, wat ze gevormd heeft, wat ze gemaakt heeft tot de persoon die ze op dit moment zijn. Het is smullen als bij het verwoorden prachtige metaforen worden gebruikt die niet clichématig zijn. Als er onverwachte wendingen in het manuscript zitten en de ontknoping niet bij voorbaat vaststaat. Inspirerend is als je de auteur tijdens het schrijven ziet groeien.
Mijn advies is goed na te denken waaraan je begint, want een boek schrijf je niet in een achternamiddag. Of je bent een uitzonderlijk talent. Schrijven kost tijd, veel denken, zitten, staren, opstaan, koffiezetten, denken, wandelen, zwemmen of anderszins bewegen om op knopen in het verhaal te kauwen en prachtige oplossingen te verzinnen. Ik zeg: ‘Er zit een verhaal in je hoofd waarmee je een bedoeling hebt, maar hoe lastig is het om een begin te maken. Want er zit ongetwijfeld een stemmetje in je hoofd dat tegen je zegt: ‘Doet dit ertoe, is dit wel goed geschreven, of al niet eerder beschreven, staat het niet vol met taalfouten, begrijpen anderen mijn gedachten wel? De meest dodelijke: wie zit hierop te wachten? Je moet jezelf de vrijheid gunnen om het verhaal te laten vloeien. Schrijf eerst zonder dat stemmetje en alle reserves in je hoofd op wat je hebt te zeggen.’
Denk niet na wat er gebeurt als die eerste liefde leest dat je heimelijk verliefd was op hem of haar. Dat is allemaal van latere zorg. ‘Schrijf wat je op je hart hebt, leg het daarna weg en lees het een aantal dagen later kritisch terug. Zodra er iets op papier staat kan je eraan gaan werken wat meestal veel schrappen, veel her- en bijschrijven maar vooral polijsten, fijnslijpen en mooi maken inhoudt.’
Het is een vak schrijven en gun jezelf een goede begeleider, die je daarbij kan helpen. Dat is de moeite zeker waard en ik sta ervoor open www.taalmens.nl #boekenweek #schrijfcoach #jeeigenboek