‘Zit je me nou te polariseren?!’ hoor ik op straat iemand tegen een ander roepen tijdens een verhitte discussie. Sire (Stichting Ideële Reclame) introduceerde begin dit jaar een campagne onder het motto ‘Verlies elkaar niet’, waarin ze aandacht vraagt voor polarisatie – een proces waarbij tegenstellingen tussen groepen in de samenleving sterker worden. https://youtu.be/YhBtEDJOt9k
We hebben de neiging mensen in een hokje te plaatsen en te labelen: moslim, boer, PVV’er, klimaatactivist of ‘wappie’. Terwijl we heus wel weten dat een mens zoveel meer is dan dat. We zitten zo vast in onze eigen ‘bubbel’, onze eigen overtuigingen dat we geen stap nader tot elkaar komen.
Uit recent onderzoek van Sire en van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat driekwart van de volwassen Nederlanders een sterke toename van polarisatie ervaart, die ook tot conflicten leidt. Bij driekwart van deze mensen is er bijvoorbeeld sprake van een vervelende sfeer, frustratie of irritatie. En dat gaat niet ongemerkt voorbij: bij 1,4 miljoen Nederlanders zorgt deze sfeer of irritatie ervoor dat ze het contact met familie, vrienden of collega’s verminderen of zelfs compleet verbreken.
Vooral thema’s als ‘stikstof, asielbeleid, het klimaat of vaccinaties’ kunnen ons uit elkaar drijven.
‘Als dit gebeurt met een familielid of een goede vriend,’ schrijft Sire in een toelichting op de website, ‘dan komt polarisatie ineens heel dichtbij. En is er de kans dat je elkaar verliest.’
Veel Nederlanders geven in het onderzoek aan niet te weten wat ze moeten doen als polarisatie zich voordoet in hun persoonlijke omgeving. Sire hoopt te laten zien dat je zelf veel kan doen om elkaar niet kwijt te raken. Verlies elkaar niet als polarisatie dichtbij komt – SIRE Een paar voorbeelden: het helpt al om een discussie niet te zien als wedstrijd die gewonnen moet worden. Geef, als je merkt dat het je raakt, op een kalme manier aan dat je het moeilijk vindt zo tegenover elkaar te staan. En de klassieker: tel eerst even tot tien als je iets lelijks wilt gaan zeggen.
Als we polarisatie willen voorkomen dan is het belangrijk ons echt te verdiepen in andere meningen. Niet te snel denken dat andere ideeën onzin of immoreel zijn. Luister eerst naar anderen. Geef daarbij aan dat je vreedzame gesprekken wil, met respect voor elkaar.
Hoe je het ook wendt of keert: onze eigen rol is cruciaal in het tegengaan van polarisatie. ‘Je moet je afvragen: ben ik discussies aan het winnen of gewoon mensen aan het verliezen?’ aldus Sire. ‘Maar ook: wat is mijn eigen aandeel in moeilijke discussies? Hoe spreek ik ‘de andere partij’ aan? En wie wordt hier nou beter van?’
Persoonlijk denk ik dat we in de basis zoeken naar verbondenheid, niet verdeeldheid. Ik hoop dat deze campagne mensen aan het denken zet. Niet over de ander, maar over zichzelf. Je kunt anderen wel verwijten dat ze in hokjes denken, maar kijk eerst eens naar jezelf. Het is tijd dat we allemaal even écht eerlijk in de spiegel kijken.