‘Bij ons in de familie’ is het thema van de Boekenweek. Een dankbaar thema, want iedereen maakt deel uit van een familie, welke vorm of samenstelling die ook heeft. Iedereen draagt de sporen van het familieleven met zich mee; van mooie en zelfs schitterende, tot soms helaas ook nare herinneringen. Een grootmoeder die er een dubbelleven op na hield, een verzwegen kind dat ineens opduikt, een oudoom die een schurk bleek.
Wat is je boodschap?
Veel mensen komen op een punt dat ze iets met die familieverhalen willen, al was het alleen maar om ze vast te leggen voor het nageslacht. Anderen hebben grotere dromen en willen het verhaal van hun familie toegankelijk maken voor een breder publiek. Daar moet je dan wel goed over nadenken en de tijd voor nemen. Waarom wil je dat en wat is dan jouw specifieke boodschap?
Vaak concentreert men zich op de gebeurtenissen. Dat levert vaak een lange opsomming op. Om een boeiend verhaal te schrijven, kun je je beter richten op het waaróm dan op het wát. Wat drijft de mensen in het verhaal? De personages en hun lotgevallen gaan pas leven voor mensen buiten jouw eigen familie als het zo is opgeschreven dat de lezer zich met hen kan identificeren of zich gaat afvragen waaróm iemand heeft gedaan wat ie heeft gedaan.
Fotoalbum
Stel je wilt alleen schrijven voor je intimi dan zou je dat heel simpel kunnen houden. Pak de oude fotoalbums en schrijf bij elke foto een verhaaltje: wie staan erop en wat betekenen ze voor je? Wat gebeurde er, wanneer? Het nageslacht zal je er dankbaar voor zijn, want hoe vaak komt men bij het opruimen van een huis niet een album tegen waarbij men niet weet wie de mensen zijn op bepaalde foto’s. Maar een nadeel is dat vroeger niet van alles foto’s zijn gemaakt; vaak alleen op hoogtijdagen.
Je kan ook een verzameling van herinneringen en anekdotes van opmerkelijke gebeurtenissen beschrijven, dat levert een prachtig doorkijkje op in een mensenleven. Of in de vorm van een uitvoerige brief noteren wat belangrijk en waardevol is voor je en waarom je bepaalde keuzes in je leven hebt gemaakt.
Originele vorm
Wil je echt voor een breed publiek schrijven dan vergt dat een serieuze aanpak. Alle data, gebeurtenissen, personen en herinneringen zijn lastig te ordenen. Bedenk van tevoren hoe je het boek ongeveer wilt indelen. Hoe ga je het familieverhaal vertellen: chronologisch of thematisch? Bedenk een originele vorm en verwerk de feiten op een creatieve manier. Dit doe je door jouw eigen schrijfstijl, beeldend taalgebruik en opvallende details en eventueel ook dialogen toe te passen. Zo laat je je familieleden en omgeving tot leven komen. Oek de Jong neemt bijvoorbeeld het halen van zijn rijbewijs op latere leeftijd als kapstok om zijn familiememoires te kunnen vertellen.
Privacy
Op een belangrijk aspect bij het schrijven van een familieverhaal wil ik je nog graag wijzen: houd rekening met de (wettelijke) privacy van personen. Je bent niet ‘Remi alleen op de wereld’. Hoe schrijf je over anderen, zeker als ze nog leven? Het kan gaan over ruzies, beslissingen die je genomen hebt waarbij je familieleden hebt gekwetst, of zij jou. Anderen kiezen er niet voor om een rol in jouw boek te spelen. Hoe ver ga je? Vraag jezelf continu af of een gebeurtenis écht iets toevoegt aan het familieverhaal.
Meestal wil je iemand uit je familie liever niet in een kwaad daglicht stellen. Dus let op hoe je over een situatie schrijft. Probeer afstand te nemen van jezelf en met de ogen van een buitenstaander te kijken. Dat kan helpen om niet bevooroordeeld, maar juist waarnemend te schrijven. Wees respectvol naar de ander en laat ruimte voor de lezer om te interpreteren. Besef dat je vaak schrijft vanuit eigen herinneringen. Hier ligt echter de valkuil van de ‘eigen waarheid’.
Maar laat je door dit dilemma niet tegenhouden. Ik pleit voor het opschrijven van familieverhalen, ze mogen niet verloren gaan. Dat is zó zonde. Ik kan je erbij helpen! www.taalmens.nl #taalmens #boekenweek2024 #familieverhalen