Tot mijn spijt verdwijnt het kunst- en cultuurprogramma Mondo eind dit jaar van de buis.
‘We zijn met veel ambitie en enthousiasme aan Mondo begonnen. Helaas hebben we na overleg met de VPRO de conclusie moeten trekken dat dit programma onvoldoende aansluit bij het NPO2-publiek,’ aldus netmanager Gijs van Beuzekom.
Wat is dat toch met kunstprogramma’s op de buis? Dat is vaak geen gelukkige relatie. Het doet je met weemoed verlangen naar ‘Hier is … Adriaan van Dis’ of het kunstprogramma ‘De Plantage’ met Hanneke Groenteman op de zondagmiddag. Lekker kijken op de bank met een portje. En maandag meteen naar de boekenhandel voor het besproken boek!
Toen Mondo aan het begin van dit jaar werd geïntroduceerd, was ik enthousiast. Van alle nieuwe talkshows die op de buis kwamen (Op1, Jinek bij RTL4 en BEAU) had dit programma een verfrissende aanpak met het mooiste en creatiefste decor. Opgenomen in De Hallen in Amsterdam zag het er goed uit. Met een vooruitziende blik zonder klapvee op een tribune. Achterwege gelaten omdat dat waarschijnlijk toch moeilijk te krijgen zou zijn, en niet een gedeelte van het budget weg zou vallen aan het betalen van publiek. Ik was ook blij met de keuze voor Nadia Moussaid die naar mijn mening haar invalbeurt tijdens Jineks zwangerschap goed had gedaan. Haar presentatie is minder gepolijst en dat geeft Mondo z’n charme.
Het programma begon op de zaterdagavond en kwam na een zomerstop terug op zondagavond. Schuiven met het uitzendtijdstip is meestal geen goed teken. De afgelopen twee weken keken er, inclusief herhaling, zo’n 184.000 mensen. Dat is niet veel – maar voor het soort programma is het helemaal niet zo gek. Maar goed, kijkcijfers zijn heilig zijn bij de NPO, dus moet de stekker uit Mondo.
Altijd maar dat misplaatste ontzag voor het publiek. Kijkersonderzoekje hier, vingertje aan de pols daar en ja hoor, we weten weer wat Het Publiek wil. Jammer dat programma’s niet de kans krijgen om te groeien. Kunstprogramma’s zijn altijd ondergeschoven kindjes (misschien wel omdat de maatschappij, de politiek, de sector als een linkse hobby ziet) maar het belang van kunst dient niet onderschat te worden. Ik zou er eerder ruimbaan aan willen geven. Het is geen elitaire bezigheid, het is educatie en ontspanning.
Bovendien, soms gaat het ook niet om wat het publiek wil, maar om wat het nodig heeft.
Kunst- en cultuurprogramma’s dienen een doel. Musea, concert– of filmbezoeken, boeken lezen, het is allemaal belangrijk. Kennis opdoen en leren om zich in te zetten voor iets of een ander. Empathie kweken. Zo waren de afgelopen drie weken de IDFA-documentaires weer voedsel voor mijn geest.
Bij het genieten van kunst kunnen we onze zorgen even vergeten. Het leven is lastig bij momenten, maar kunst kan verrijking bieden. Een concert brengt zelfs voor duizenden mensen tegelijk vreugde en troost. Kunst is een soort van zingeving geworden. Kerken lopen leeg, maar voor concertzalen loopt het storm. Kunst of het nu muziek, dans, beeldende kunst of literatuur is, raakt diepere en onbekende lagen in ons en is daarom zo belangrijk. Ik denk ook dat het altijd ergens raakt aan duisternis, aan iets van verborgen verdriet. Voor mij zijn kunst en cultuur geen kers op de taart, zij zijn de bodem, de basis, de worteling waarop de maatschappij haar samenhang, haar identiteit en haar welzijn fundeert. Daarom is het ook zo’n desastreus jaar geweest met de gedwongen sluiting van theaters, bioscopen en concertzalen. En daarom moet televisie aandacht aan kunst en cultuur blijven besteden.
Niet alle televisieprogramma’s hoeven licht verteerbaar, toegankelijk en vermakelijk te zijn. Er moet ook ruimte zijn voor onduidelijke, moeilijke en verwarrende zaken. Soms moet iets als Mondo kunnen blijven bestaan, gewoon, omdat het binnen een bepaald landschap een unieke rol vervult.
‘We hoeven,’ zo stelde Van Beuzekom ons gerust in zijn persbericht, ‘niet te treuren om het verlies van Mondo. Liefhebbers van kunst en cultuur blijven bij NPO2 aan het juiste adres. Onze programmering ontwikkelt zich continu en we zijn altijd in gesprek over nieuwe plannen.’
Gelukkig maar.
‘Wellicht kan er een boekenprogramma komen, waarin een influencer elke week drie boeken recenseert aan de hand van de omslag, zonder het gelezen te hebben uiteraard,’ zegt televisierecensist Julien Althuisius in de Volkskrant terecht. ‘Of je laat musici van het Koninklijk Concertgebouw Orkest guilty pleasures van BN’ers opvoeren. Misschien een programma waarbij deelnemers uit Heel Holland bakt beroemde schilderijen namaken in de vorm van hartige taarten, en dan noem je het (hahaha!) Tussen kunst en quiche – vindt het publiek leuk. Of gewoon iets lolligs, om te lachen, en dan met kunst, of cultuur, een quiz of zo. Kijk maar.’