Momenteel ligt in de (christelijke) boekwinkels het kerstmagazine NOËL – acht verhalen rond de geboorte van Jezus. Het is een vrije bewerking van het Lukas-evangelie. Het was geweldig om daar aan mee te werken. Terwijl de mussen van het dak vallen komt er een manuscript met kerstverhalen binnen. Ik begin te lezen en zie het ineens voor me. Ik word getriggerd door het verhaal over de herders. Dat is geschreven vanuit Mesullam, een oude man die letterlijk zijn leven zit te overdenken terwijl het nacht is in Bethlehem. Hij past samen met een aantal andere herders op de schapen. Zijn kleinzoon Jotham is bij hem. De jongen heeft vragen over de vroege dood van zijn ouders. Net terwijl ze met elkaar in een goed gesprek zijn, komt Nahasson voorbij en de beide jongens verdwijnen in de donkere nacht. Ze laten opa achter bij de schapen. Mesullam – redelijk op leeftijd – denkt na over alles wat niet helemaal goed is gegaan. Hoe hij zijn zoon niet op het juiste pad heeft kunnen houden. Hij neemt zich voor om, nu hij nog de kans heeft, te spreken met zijn kleinzoon. Plotseling breekt de hemel open en verschijnt er een engel die hem en alle herders in het veld een opmerkelijke boodschap meedeelt. ’Jullie hoeven niet bang te zijn. Ik breng je goed nieuws. Vandaag is jullie redder geboren. Jullie kunnen hem vinden in Bethlehem.’
Mesullam kan niet anders dan gehoor geven aan deze opdracht, zeker als een engelenkoor over vrede op aarde heeft gezongen. Als de herders bijgekomen zijn van de schrik en op weg gaan naar het kindje in de voerbak, sluit ook Jotham met zijn beste vriend Nahasson aan bij de optocht.
Tijdens het lezen van het manuscript krijg ik beelden voor ogen. En bij de bespreking of we iets met deze verhalen zouden kunnen doen, zeg ik: ‘Ik zie een glossy magazine voor me met prachtige moderne foto’s die het eeuwenoude en voor sommigen bekende kerstverhaal illustreren. Bijvoorbeeld Mesullam en zijn kleinzoon zitten in het donker in de tuin te kletsen rondom een vuurkorf. Of Jozef en Maria op de scooter naar Bethlehem.’ Misschien draaf ik daarin iets door, maar het idee ligt wel aan de wieg van het ontstaan van het prachtige magazine dat nu in de winkel ligt. Of anders bij Scholtenuitgeverij.nl te bestellen is.
Tijdens het vormgeven van het blad zijn de revolutionaire beelden vervangen door meer vertrouwde afbeeldingen die we kennen uit het Midden-Oosten. De scooter wordt weer een ezel en Jozef moet het stellen zonder een gele veiligheidshelm bij zijn timmerwerkzaamheden.
Wat het magazine mooi maakt is dat alle vertellers herkenbaar tot leven komen. Ze worstelen allemaal met alledaagse dingen. Elisabeth en haar man Zacharias die kinderloos zijn gebleven en daar best wel verdriet over hebben gekend. Maria die aan Jozef moet vertellen dat ze op een wonderlijke wijze zwanger is. Simeon die een grote wens heeft om nog voor zijn dood het kindje Jezus te mogen zien en vasthouden. En de drie mannen uit het Oosten die door een opmerkelijke ster alles uit hun handen laten vallen en een verre reis gaan maken.
De bedoeling van het magazine is dat mensen op een mooie manier met het verhaal van Jezus en de betekenis daarvan in aanraking komen. Wat vieren die christenen nou met kerst? Het is een blad dat je ter uitleg aan je buren of kennissen kunt geven.
Als redactie maak je afwegingen, is het niet te veel inlegkunde, wijkt het niet te veel van het oorspronkelijke verhaal af? Kunnen we het kindje Jezus wel afbeelden? Maar we zijn allemaal met de kinderbijbel groot geworden en de plaatjes die daarin stonden. Op de cover prijkt een pasgeboren kindje, net schoongewassen en voor het eerst in de handen van zijn moeder. Als je er echt bij stilstaat kun je denken hier hebben we te maken met een falsificatie: Jezus als een wit-kindje. In Palestina? Kom aan, zeg. Moet dat eerder niet getint, bruin of misschien zwart zijn? Zo heb je te maken met allerlei dilemma’s. In de westerse kunsten wordt Jezus vaak witter geportretteerd dan historisch gezien geloofwaardig is. Toen de BBC ruim twintig jaar geleden een team van wetenschappers vroeg historisch onderzoek te doen naar het uiterlijk van Jezus, bleek van de bekende afbeeldingen weinig te kloppen. Zij kwamen uit bij een donkere man met dichte zwarte krullen. Vanuit dat oogpunt zijn we met zijn allen opgelicht met de prenten uit de kinderbijbels. Als je er diep over nadenkt kom je op een glibberig terrein van stereotypen terecht waar wit voor reinheid, zuiverheid of heiligheid staat en zwart voor duivels, voor iets dat schoongewassen moet worden. Zover wil ik niet gaan.
Laten we het kerstfeest daardoor niet laten bederven, het gaat om het kindje van welke huidskleur dan ook dat redding bracht op aarde. Verhalen van hoop en licht dat in de wereld kwam.
Ik kan u Noël van harte aanbevelen en ik kan verklappen dat we momenteel met een paaseditie bezig zijn.