De vastentijd is begonnen. Een mooie aanleiding om iets aan de coronakilo’s te doen. Hoe ik het ook wend of keer, de laatste maanden ben ik aangekomen. Natuurlijk zwem ik noodgedwongen niet meer elke dag, maar dat probeer ik – met lichte tegenzin – te ondervangen door een blokje om te lopen. Moet ik mijn eetgewoonten eens onder de loep nemen en mezelf de komende veertig dagen iets gaan ontzeggen om zo weer op mijn streefgewicht te kunnen komen? Is er iets te doen aan het overgewicht?
In 1990 was één op de drie volwassenen te dik. Inmiddels is dat al één op de twee. Ook het aantal kinderen met overgewicht stijgt en daarmee hun risico op chronische ziekten. Ongezonde voeding kost Nederland jaarlijks naar schatting 8,8 miljard euro aan onder meer ziekteverzuim en zorgkosten.
Mensen met obesitas hebben als ze corona krijgen kans dat ze meer klachten hebben en op de ic terechtkomen. De overlevingskans is zelfs kleiner. Dat wil je niet. Moet de overheid nu ze toch zo lekker bezig is ons allerlei regels op te leggen, ook maatregelen nemen om Nederland gezonder te laten eten? Dat is wel de boodschap van een aantal zorgverzekeraars en experts die werkzaam zijn bij universiteiten en voedingsorganisaties.
Het Nederlandse zorgstelsel is te veel gericht op ziekte, in plaats van op gezondheid. Verplicht zorgverleners te werken aan het voorkomen van gezondheidsklachten. Naast de zorgplicht ook een gezondheidsplicht om zich in te zetten voor een betere volksgezondheid. Dus minder overgewicht, meer bewegen, minder stress. Kan er eindelijk werk gemaakt worden van preventie?
Nu is voorkomen bij overgewicht, en trouwens ook bij roken, een kwestie van lange adem. Je ziet als je er een pak geld tegenaan gooit niet meteen de volgende maand resultaat, waarschijnlijk ook niet volgend jaar. Pas op de langere termijn – na tientallen jaren – zal je resultaat zien.
Wat te denken van een suikertaks of het afschaffen van btw op groenten en fruit? Verhoging van de prijs van een pakje sigaretten laat effect zien. Zo kan je ook streven om de hoeveelheid zout, verzadigd vet en toegevoegde suikers in allerlei productgroepen te verminderen. Is dit allemaal moeilijk te realiseren? Nou, kijk dan eens hoe snel winkelsluitingen en zelfs een avondklok konden worden ingevoerd en gehandhaafd.
Maar ja kan je mensen dwingen af te vallen of te stoppen met roken? Dwang zal (zonder een wetsverandering) niet kunnen maar je kunt mensen wel helpen en stimuleren om gezond gedrag vol te houden. Een arts kan wel een stevig gesprek voeren over een leefstijlprogramma en erop wijzen dat de patiënt minder zorg nodig zal hebben, als hij daaraan deelneemt. Het wordt zelfs vergoed voor mensen die boven een BMI van 40 zitten. Uiteindelijk mag de patiënt altijd zelf kiezen of hij op het aanbod ingaat.
Op het juiste gewicht blijven is moeilijk. Overdag lukt het me nog wel om niet te gaan snaaien en dingen tussen de maaltijden door te gaan eten. Maar ’s avonds moet ik me toch inhouden om niet naar de keuken te gaan en te kijken of er nog iets te bikken valt. Hoe lekker is dat plakje kaas of worst. Of witte chocolade. Als je weer voor de televisie zit, denk je daar lust ik er nog wel eentje van. En daar ga je al. Vaak zijn dat niet de gezonde snacks die je op dat moment naar binnen propt.
De vastentijd is bedoeld om te minderen of zelfs te stoppen met een bepaalde luxe, zoals vlees, alcohol of tegenwoordig ook social media. Even wat minder eten kan geen kwaad. Ik weet ook wel dat de vastentijd niet gaat om het verliezen van kilo’s, maar om het zoeken en nastreven van verbondenheid met je Schepper. Maar laat ik de komende veertig dagen gebruiken om mijn wilskracht te trainen: het gaat me lukken om van dat lekkere hapje tussendoor af te blijven!