Via de bemiddeling van de vader van een goede vriendin krijg ik een vakantiebaantje op het provinciehuis in Assen, bij de afdeling rijbewijzen en paspoorten. Voor de zomermaanden zoeken ze extra personeel omdat iedereen op het laatste moment een paspoort wil verlengen of aanvragen. Je moet een handgeschreven brief sturen, je handschrift is het selectiecriterium want de identiteitsbewijzen worden allemaal met de pen geschreven. Het bureau is gevestigd in de binnenstad van Assen, aan het Mercuriusplein, achter de HEMA en tegenover de nieuwe Minervaflat. Na de gijzeling op het provinciehuis is daartoe besloten want deze afdeling heeft op jaarbasis de meeste bezoekers en voor de ingestelde bewaking is de grote toeloop niet te beveiligen. Het nieuwe gebouw is een vissenkom, zoals wij het gekscherend noemen, met veel grote ramen. Je zit echt op zicht, iedereen die met de bus naar de stad komt loopt voor het raam langs naar het Mercuriuscentrum, het nieuwe winkelgedeelte. Niet echt gijzelingproof in mijn ogen. Wij hebben een schuilkelder, maar voordat je daar bent.
Ik kom op de afdeling rijbewijzen, waar allemaal mannen werken, bij de paspoorten werken de jonge meisjes. Het is een moderne kantoortuin, dus geen aparte kamertjes, de afscheidingen zijn lage archiefkasten waar je overheen kunt kijken. Dus je krijgt alles mee wat er op de afdeling gebeurt. De sfeer is erg gemoedelijk en het is fijn om er te werken. Je moet snel formulieren op alfabetische volgorde kunnen leggen, mooi en foutloos kunnen schrijven, en geen kwartier over het invullen van een rijbewijs doen. Als je per ongeluk een schrijffout maakt dan is Leiden in last, want de bewijzen zijn vooraf genummerd en moeten stuk voor stuk worden verantwoord. Anders zou je natuurlijk als medewerker met een stapeltje roze papiertjes onder je truitje het pand kunnen verlaten en een eigen handeltje kunnen beginnen. Een fout kost geld, volgens mij zo rond de dertig gulden. Eerst wordt het grapje gemaakt dat het wel van je vakantieloon wordt afgetrokken. Toch doet men er alles aan om de schrijffout zo goed mogelijk te verhullen. De mannen die er werken zijn meestervervalsers, ze weten van een e toch nog een a te maken, een d ongezien in een t te veranderen. Gaandeweg krijg ik de techniek ook onder de knie. Met kleine mesjes en speciale gummetjes kun je een heleboel maskeren. Het geeft voldoening als de baas die aan het einde van de dag elk bewijs controleert, de schrijffout niet opmerkt.
Op woensdag 29 juli 1981 trouwt prins Charles met lady Diana Spencer. In de pauze tijdens het klaverjassen met de mannen kijken we naar het koninklijke huwelijk. De hele wereld zit aan de buis gekluisterd, het is het sprookjeshuwelijk van de eeuw. Hevig gesluierd betreedt Diana onder grote publieke belangstelling de St. Paul’s Cathedral in Londen. De meisjes van de afdeling becommentariëren haar trouwjurk en de lange sleep. Ze schatten die op een metertje of tien. Het duurt lang voordat de bruid bij het altaar is, waar Charles in zijn marine-uniform op haar staat te wachten. De jonge Diana is nerveus, bij het uitspreken van de geloften verwisseld ze het rijtje voornamen Philip Charles Arthur George van haar aanstaande man. Ons halfuurtje pauze is voorbij, we hebben voor alles een prikklok, maar de televisie blijft aan en zo zien we de rijtoer met de open koets door de stad. En de vluchtige zoen op het balkon van Buckingham Palace. Ik denk dat er die middag iets meer schrijffouten zijn gemaakt of pasfoto’s per ongeluk verkeerd op het document zijn vastgemaakt en dat het een ‘dure’ dag voor de provincie Drenthe is geweest. Heeft u een document van die datum waar twee ringetjes over elkaar zitten dan bent u de dupe van zo’n ongevalletje. Uw foto is losgeknipt en vervangen door de tweede foto die bij de aanvraag in het archief wordt bewaard. Er gaan dagelijks veel pasfoto’s door je handen, ze moeten beoordeeld worden op de juistheid (in de jaren ’80 mag je nog lachen) en ze moeten identiek zijn, met die automaten krijg je vier verschillende en die mogen niet. De opmerkelijke foto’s, hetzij qua schoon- of lelijkheid, passeren de gehele afdeling, sommigen komen met een kopietje op de verborgen eretribune te hangen als het snoepje van de maand.
In een volgende vakantieperiode mag ik de baliemedewerker vervangen. Dat houdt in dat je achter de zwaar gepantserde balie staat. Het contact met de mensen die hun aanvraag indienen of hun rijbewijs of paspoort direct komen halen, is erg leuk om te doen. Zeker de uitbundige vreugde van leeftijdsgenoten die zojuist hun rijbewijs hebben gehaald, is grappig om mee te maken. Toch krijg je ook te maken met lastige klanten. Als iemand met ongeldige redenen snel zijn identiteitsbewijs wil hebben of ontevreden is met de ontzegging van het rijbewijs door drankmisbruik. Dan ben je blij dat er zo’n stevig glaswerk tussen jou en de cliënt zit. Zo leer je je poot stijf te houden en niet toe te geven aan de vaak agressieve benadering. Het is jammer dat de wet op de identiteitsbewijzen wordt aangepast en de gemeente zelf verantwoordelijk is voor de afgifte van de identiteitsbewijzen. Daarmee komt een einde aan een erg leuk vakantiebaantje.