Dinsdag rij ik naar Zwolle, de afslag van de A1 naar de A28 maakt bij Amersfoort een scherpe bocht en in die ronding ligt me daar toch een rotzooi, een halve McDonald’s keuken is uit een autoraampje gestort. Ik schud mijn hoofd, hoe kan iemand zo iets doen? Hoe simpel is het om alles in die papieren zak die je hebt meegekregen te doen en als je thuis bent alles in de juiste container te gooien. Ik verbaas me erover wat je allemaal naast de weg vindt en het stemt me somber. En dan heb ik het nog niet over het illegaal storten van grof vuil, zoals chemisch afval van een drugslab op afgelegen plekken in de natuur.
Dagelijks worden grote hoeveelheden afval achtergelaten. Het merendeel verdwijnt gelukkig in de afvalbakken en containers. Maar een deel wordt gewoon in de berm, in de natuur of op de parkeerplaatsen achtergelaten. Het vuil heeft een aanzuigende werking, er lag al wat, dan kan dat van mij er toch nog wel bij. Zwerfvuil trekt rotzooi aan; een schone omgeving maakt dat er minder afval wordt weggegooid.
Zwerfafval op land en in water heeft negatieve gevolgen voor de leefbaarheid en het milieu: het verontreinigt de bodem en het water, trekt ongedierte aan en dieren eten het op of raken er in verstrikt. Afval belandt via stranden, rivieren of de wind in zee en zorgt ook daar voor vervuiling, de zogenoemde ‘plasticsoep’. Plastic verdwijnt nooit uit het milieu. Het breekt af in hele kleine stukjes, maar vergaat nooit. Microplastics kunnen via de bodem en het water in ons voedsel terechtkomen. Denk je lekker gezond een visje te eten, vervuil je jezelf met microplastics.
Rijkswaterstaat en boswachters hebben een dagtaak aan de bestrijding van zwerfafval. Het opruimen alleen is niet genoeg. Het gaat ook om preventie, een gedragsverandering bevorderen waardoor mensen het niet normaal vinden om hun vuilnis op straat of in de natuur weg te gooien. Of is het dweilen met de kraan open omdat het ‘na ons de zondvloedidee’ algemeen is doorgedrongen? En er zal ook aan handhaving gedaan moeten worden en het uitdelen van forse boetes. Maar daarvoor ontbreekt het zeker nu aan mankracht.
Er komen steeds meer geluiden om statiegeld op blikjes en kleine flesjes te heffen om zo het zwerfafvalprobleem te verminderen. Statiegeld is inderdaad een goede manier om ervoor te zorgen dat verpakkingen apart worden ingezameld. Of statiegeld ook zwerfafval substantieel vermindert, daarover verschillen de meningen. Maar het is een begin. Het kabinet heeft een besluit goedgekeurd waardoor 15 cent statiegeld op blikjes kan worden ingevoerd eind 2022. Waarom moet dat zo lang duren? Vanaf juli volgend jaar is het gebruik van plastic wegwerprietjes, -bordjes en -bestek verboden en komt er statiegeld op kleine plastic flesjes.
Drie en een half jaar gelegen was er bij mij in de buurt een protestactie tegen de vestiging van een nieuwe McDonalds. Naast dat het verkeersoverlast zou geven op een toch al dichtslibbende verkeersader, was men bang voor zwerfvuil en de toename van hangjongeren. Ik heb de petitie niet ondertekend, want ik dacht dat het allemaal wel mee zou vallen. En een McWalk vlakbij is handig als je zin heb in een ‘roze olifant’ (aardbeien milkshake).
Deze week ging ik toch eens een wandeling maken rondom de McDonalds en wat schetst mijn verbazing. Overal zwerfvuil! Niet op het parkeerterrein zelf – daar zal het personeel wel regelmatig schoonmaken – maar in de directe omgeving. En dan spreek ik niet over een bekertje. Ik schrik echt van de omvang en de verspreiding.
Voordat de McDonalds er kwam liepen er in het weekend allemaal jongeren in de bekende firmatenues vuil te prikken bij ons in de buurt. Om sympathie te winnen. Die heb ik drie jaar al niet meer gezien. Alleen ‘de prikker’ – een oudere man met een moeizaam verleden – die het opruimen van zwerfvuil al tot zijn dagtaak rekende, komt langs en geeft toe dat er nu meer vuil aan zijn prikker zit. Jammer genoeg!