‘Wanneer wist je dat je op jongens valt?’ wordt vaak aan mij gevraagd. Dat moment is vrij vroeg. Op de lagere school zitten we tijdens de gymles op lengte – van klein naar groot – op de banken aan de zijkant van de zaal. Een jongen uit mijn klas met zijn blauwe glanzende sportbroekje zit naast me. Als ik naar die verrukkelijke benen kijk weet ik dat ik anders ben dan de andere jongens, want dat uitzicht zorgt voor een aangename kriebel in mijn onderbuik. Ik weet instinctief dat mijn gevoel afwijkt van de gangbare norm.
Op jonge leeftijd is het goed om je ervaringen te kunnen spiegelen. Bijvoorbeeld door over soortgelijke situaties te lezen en daarmee te realiseren dat datgene wat je voelt niet vreemd of apart is, maar dat meerdere mensen met gevoelens voor hun eigen geslacht rondlopen.
Tegenwoordig is de coming of age literatuur een eigen genre, met een ruime LHBTIQ+ afdeling, maar in mijn jeugd moet je het met een lampje zoeken. Hoe verrassend is De Taal der Liefde en Lieve Jongens van Gerard Reve voor me. Het boek speelt zich af in het bed van de ik-persoon, Gerard Reve zelf, ook wel ‘Wolf’ genoemd. Hij ligt in zijn bed met de jongere ‘Woelrat’ en vertelt hem verhalen, die romantisch maar vooral erotisch van aard zijn. Ik lees het met een broeierige opwinding die verder gaat dan rode oortjes. Het is een feest der herkenning, maar toch doe ik speciaal een apart kaft om het boek om thuis vervelende vragen te voorkomen.
Zo zijn er ook iconische films die mij als jonge homo helpen mijn identiteit te vormen. Al is dat wel weer jaren later. Wat te denken van My beautiful laundrette (Stephen Frears 1985). https://youtu.be/k_uVUBcHjzk Wanneer de Pakistaanse Omar de wasserette van zijn oom overneemt, is hij vastbesloten er een paleisje van te maken. Zijn jeugdvriend en ex-National Frontlid Johnny komt hem daarbij helpen. Al snel worden ze minnaars en beginnen de problemen. Johnny wordt noch door de Pakistaanse gemeenschap geaccepteerd noch door zijn vroegere racistische vrienden. Ondertussen begint Omars familie zich af te vragen of Omar niet een keer moet trouwen. Deze klassieker geeft een pakkend beeld van de tijd, maar is ook een universeel pleidooi voor de liefde. En Daniel Day Lewis heb ik als de prachtige rebelse Johnny voor altijd in mijn hart gesloten.
Een andere film die veel indruk heeft gemaakt is Maurice (James Ivory, 1987). https://ok.ru/video/1980784183878 Het verhaal speelt zich af in het benauwende aristocratische Engeland van rond 1900 waar een volkse jongen ineens voor seksuele verwarring zorgt bij een paar upperclass jongemannen. Na deze mancrushes op het witte doek te hebben gezien, ga ik meteen het gelijknamige boek van E.M. Foster lezen (en zijn andere prachtige boeken), maar dan zitten de beelden van de jonge acteurs Maurice (James Wilby), Clive (Hugh Grant) en Alec (Rupert Graves) al in mijn hoofd geprent.
Er zijn ook gayfilms waarin ik mezelf minder herken. Enigszins gegeneerd heb ik naar Taxi zum Klo (Frank Ripploh 1981) gekeken. https://youtu.be/nUCLrYDpom0 Een leraar gaat met een taxi naar een openbaar toilet en laat de kijker getuige zijn van anonieme seks boven het urinoir. En dat was nog maar het begin van een paar confronterende scenes in deze film. Zeker geen vanille-seks.
Wat me ook opvalt is dat de verhalen in dergelijke films niet vaak een ‘en ze leven nog lang en gelukkig einde’ hebben. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar de homoklassieker bij uitstek Brokeback Mountain (Ang Lee 2005) https://youtu.be/kMA30rThECg Twee cowboys in Wyoming tijdens de jaren 60 die verliefd worden en wier relatie over een langere tijd gevolgd wordt. Doordat hun milieu homoseksualiteit niet aanvaardt, voelen beiden zich gedwongen tot een dubbel leven: ‘normaal’ (maar ongelukkig) gehuwd met een vrouw voor de buitenwereld en slechts tijdens occasionele ‘vis-expedities’ toegevend aan hun homoseksuele gevoelens.
Misschien is het wel een reëel beeld, maar de afloop stemt je niet vrolijk. En je vraagt je af is dit mijn voorland, moet ik zo door het leven? Gelukkig dat die depressieve sfeer niet de overhand krijgt bij mij.
De lijst met boeken en films is onnoemelijk lang en ik geniet er nog steeds van om ze te lezen of ernaar te kijken. Of het nu is om erbij weg te snotteren of om juist vlinders van in je buik te krijgen.