Op nieuwjaarsdag kom ik er achter dat iets waarmee ik ben opgegroeid en wat een vaste waarde is, namelijk het skischansspringen in Garmisch-Partenkirchen niet meer op NPO 1 wordt uitgezonden. Ik schakel enigszins brak in om iele mannen in te ruime skipakken met een gemiddelde snelheid van 90 kilometer per uur van een hoge schans naar beneden te zien springen, waar ze met een Telemark-landing op een met kunstsneeuw bespoten piste landen. Maar niks van dat alles. Is het vanwege de nodige bezuinigingen bij de NPO of waren de kijkcijfers niet meer voldoende? Nu ben ik veroordeeld tot Eurosport om langzaam aan de realiteit van een nieuw jaar te wennen.
Kunstmatige intelligentie
Nou, dan zal ik me maar beperken tot een andere ‘traditie’ om in de eerste blog van het nieuwe jaar te kijken hoe het met de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI) is gesteld. Een verzamelnaam voor slimme, technologische toepassingen die zelfstandig kunnen leren. AI kan taken overnemen waar normaal gesproken een menselijk brein aan te pas komt.
Twee jaar geleden ontdekte ik ChatGPT en gaf de robot opdracht om een stukje te schrijven over het al of niet nakomen van goede voornemens. Met een ongekende snelheid werd een betoog afgeleverd (https://taalmens.nl/chatbot/). Vorig jaar vroeg ik hem een verhaal te verzinnen waarin oud en nieuw een rol speelde (https://taalmens.nl/een-jaar-later/).
Opnieuw heeft de generatieve AI aanzienlijke vooruitgang geboekt en is het dieper doorgedrongen in diverse sectoren van de samenleving. Bijvoorbeeld geavanceerde medische diagnostiek bij borstkanker of slimme stoplichten die het verkeer regelen. ChatGPT levert nog sneller en beter teksten, afbeeldingen, muziek en andere content. Je voert haast een ‘menselijk’ gesprek met hem. Ik vraag wat ik in mijn werk als redacteur aan AI kan hebben?
Uitwerken gesprek
De afgelopen maanden heb ik zitten zwoegen op het woord voor woord uitwerken van voorgesprekken met mogelijke gasten voor het programma ‘De Verwondering’. Zo’n gesprek van iets meer dan een uur kost je bijna een dag in verslaglegging. Ik heb het wel geprobeerd met een transcriptieprogramma maar daarin herkende ik het gesprek niet meer terug en had ik meer moeite met het herstellen van de warboel dan met het daadwerkelijke uittypen van het gesprek. Maar ChatGPT geeft een oplossing, volgens hem moet ik Otter.ai of Descript dan maar es proberen.
Zoals met alle technologische ontwikkelingen zijn er ook nadelen. Zal AI niet leiden tot verlies van banen door automatisering in sectoren als productie, logistiek, klantenservice en bij creatieve beroepen. Dat brengt veel onzekerheid met zich mee. Voorlopig troost ik me met de gedachte dat je je eigen creativiteit en denkwereld aan je teksten kunt toevoegen. AI als een aanvulling op mijn unieke vaardigheden, niet als een vervanging daarvan.
Vinger aan de pols
Bij AI moet je wel beducht zijn op het verspreiden van nepnieuws: foto’s, teksten en video’s kunnen worden gemanipuleerd zodat ze echt lijken. Of het manipuleren van kiezers en consumenten. Of de schending van privacy door grootschalig toezicht. Daarnaast kost het trainen en uitvoeren van grote AI-modellen enorme hoeveelheden energie, wat bijdraagt aan een grotere ecologische voetafdruk.
Het is zaak de vinger aan de AI-pols te houden (vandaar deze traditie). AI verandert hoe we werken, leren, leven en innoveren. Het vereist een zorgvuldige balans tussen technologie, ethiek, privacy en menselijke controle. Er is een groeiende consensus over de noodzaak van duidelijke regelgeving en ethische richtlijnen om de ontwikkeling en het gebruik van AI in goede banen te leiden. Tijd om achterover te leunen en af te wachten is er niet, de ontwikkeling gaat razendsnel.