In je brein spelen verschillende dingen. Daarmee bedoel ik de stemmen in je hoofd die met elkaar communiceren. Een kritische en perfectionistische stem, een vriendelijke en ondersteunende stem. Variërend van je kan niks, het wordt nooit wat, je leven is bagger, tot de vriendelijk en minzame stem, wees eens lief voor jezelf.
Welk deel gijzelt je leven, waar laat je jezelf door bepalen? Het gaat steeds over de vraag die iedereen zich in meer of mindere mate stelt: ben ik wel goed genoeg? Mag ik bestaan? De een maakt zich daarbij klein en de ander blaast zichzelf op.
Het zou fijn zijn als we wat meer compassie met onszelf zouden hebben. Waarom zou je wel mededogen hebben met een partner of vriend(in) en niet met jezelf? Behandel jezelf zoals je een goede vriend zou behandelen als dingen misgaan.
Kristin Neff
Als je geïnteresseerd bent in zelfcompassie kom je al snel bij de Amerikaanse psychologe Kristin Neff terecht. Zij onderscheidt drie componenten: self kindness, common humanity en mindfulness.
Probeer mild te zijn voor jezelf op het moment dat je faalt of vindt dat je tekortschiet. Niet alles kan nu eenmaal perfect gaan en je zult in je leven hoe dan ook moeilijkheden tegenkomen. Maar zelfkritiek weerhoudt mensen er dikwijls van om mild voor zichzelf te zijn.
Het besef dat je niet alleen staat, is het tweede element van zelfcompassie. Als dingen niet gaan zoals je wilt, gaat dat vaak gepaard met een gevoel van isolatie. Zo kun je bijvoorbeeld denken dat je de enige bent die met Kerstmis alleen thuis zit. Of dat alleen jij moeite hebt om je werk op tijd af te krijgen, terwijl het je collega’s makkelijk afgaat.
Maar daarmee ga je voorbij aan wat Neff common humanity noemt: het besef dat je nooit alleen staat in je moeilijkheden. Wie zelfcompassie heeft, ziet in dat lijden en tekortschieten onderdeel uitmaken van het menszijn: het overkomt ons allemaal. In je falen ben je niet alleen, maar juist verbonden met anderen.
Tot slot betekent zelfcompassie volgens Neff dat je je gevoelens neemt zoals ze zijn. Je negeert ze niet, maar zwelgt ook niet in zelfmedelijden. Deze evenwichtige manier van omgaan met je emoties ontstaat doordat je je eigen ervaringen in een breder perspectief plaatst. Ook observeer je je gedachten en gevoelens zoals ze zijn, zonder dat je ze probeert te onderdrukken of te negeren.
Je kunt geen compassie voelen als je je pijn negeert. Maar je moet je ook niet laten opslokken door je gevoelens. Je bekijkt ze met aandacht en blijft in het hier en nu.
Leidt zelfcompassie er uiteindelijk niet toe dat je alles van jezelf maar accepteert en jezelf geen grenzen meer stelt? ‘Nee,’ zegt Neff stellig. ‘Zelfcompassie houdt ook in: goed zijn voor jezelf op langere termijn. Het betekent bijvoorbeeld niet dat je nooit meer hoeft te gaan sporten en iedere avond met een bak ijs op de bank mag hangen.’
Onuitputtelijke liefde
Deze week komt er een nieuw boek uit over zelfcompassie: ‘Onuitputtelijke liefde’. Het is geschreven door Janneke Plas-Kuipers, psychosociaal therapeut. Ik heb de eer om haar schrijfcoach te zijn. Het boek is een drieluik. In het eerste deel neemt de auteur je in geromantiseerde vorm mee naar het bijbelse verhaal van de ontmoeting tussen Jezus en de vrouw bij de put. Deel twee geeft je als lezer aanknopingspunten om op basis van dit verhaal zelf te leren om compassie met jezelf te hebben en de oneindige liefde van God op jezelf te betrekken. In het derde deel krijg je in tweeënvijftig oefeningen de gelegenheid om een jaar lang te trainen in zelfcompassie.